Trong vòng 5 năm qua, ngành phụ tùng xe hơi Châu Âu trải qua một cuộc khủng hoảng lao động nghiêm trọng khi hơn 86.000 công nhân bị sa thải. Làn sóng cắt giảm việc làm vượt xa cả những tác động từ đại dịch, đặt ra thách thức lớn cho toàn bộ chuỗi cung ứng ô tô khu vực này. Bài viết phân tích sâu sắc nguyên nhân, hệ quả và các giải pháp nhằm giúp ngành công nghiệp phụ tùng xe hơi Châu Âu vượt qua giai đoạn đầy khó khăn này.
Khủng hoảng lao động trong ngành phụ tùng ô tô Châu Âu
Ngành phụ tùng xe hơi tại Châu Âu đang phải đối mặt với một khủng hoảng lao động chưa từng có khi số lượng nhân công bị cắt giảm liên tục gia tăng trong suốt 5 năm gần đây. Tác động của các yếu tố kinh tế, chuyển đổi công nghệ và thay đổi nhu cầu thị trường đã khiến nhiều doanh nghiệp buộc phải thu hẹp quy mô sản xuất hoặc thậm chí đóng cửa nhà máy, dẫn tới tình trạng sa thải hàng loạt lao động. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống người lao động mà còn khiến cấu trúc ngành công nghiệp ô tô khu vực trở nên lung lay và cần có sự điều chỉnh kịp thời để thích nghi với xu hướng mới.
Tổng quan về tình trạng sa thải trong ngành phụ tùng ô tô Châu Âu
Tình hình sa thải lao động nghiêm trọng sau đại dịch
Sau đại dịch toàn cầu, nhiều nhà máy phụ tùng xe hơi tại Châu Âu đã phải thu hẹp hoạt động do nhu cầu giảm sút và sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Hậu quả là hàng chục nghìn lao động mất việc làm, tạo nên làn sóng sa thải quy mô lớn kéo dài suốt những năm tiếp theo. Đây không chỉ là hệ quả tức thời mà còn phản ánh sự thay đổi căn bản trong cách thức vận hành của ngành công nghiệp ô tô.
Quy mô và tác động của làn sóng cắt giảm việc làm
Làn sóng sa thải không chỉ dừng lại ở một vài công ty nhỏ mà lan rộng trên phạm vi toàn bộ ngành phụ tùng xe hơi Châu Âu. Với con số lên tới hơn 86.000 lao động bị sa thải trong vòng 5 năm, hệ quả này tác động tiêu cực đến thu nhập của người lao động, sức mua của thị trường nội địa và cả năng lực cạnh tranh của các nhà cung cấp Châu Âu trên trường quốc tế.
Vai trò của Đức trong cuộc khủng hoảng lao động
Đức, trung tâm sản xuất ô tô lớn nhất tại Châu Âu, chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cuộc khủng hoảng này. Các doanh nghiệp ở Đức vừa phải đối mặt với áp lực chuyển đổi công nghệ vừa phải thực hiện cắt giảm nhân sự để đảm bảo tính bền vững tài chính. Sự suy giảm việc làm tại đây ảnh hưởng lan rộng tới các quốc gia lân cận khi họ cùng tham gia vào chuỗi giá trị về linh kiện và phụ tùng ô tô.
Nguyên nhân chính dẫn đến cuộc khủng hoảng ‘kiểu Darwin’
Cuộc khủng hoảng sa thải lao động trong ngành phụ tùng xe hơi châu Âu được ví như một quy luật chọn lọc tự nhiên theo kiểu Darwin khi chỉ những doanh nghiệp có khả năng thích nghi mới có thể tồn tại. Áp lực chuyển đổi mạnh mẽ sang công nghệ xanh, chi phí sản xuất leo thang cùng sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ châu Á đã tạo nên môi trường vô cùng khó khăn. Ngoài ra, sự lệ thuộc vào chuỗi cung ứng phức tạp cũng khiến nhiều doanh nghiệp dễ bị tổn thương trước các biến cố bất ngờ.
Áp lực chuyển đổi công nghệ và xe điện
Sự bùng nổ của xe điện trên toàn cầu đòi hỏi các nhà sản xuất linh kiện truyền thống phải nhanh chóng thích nghi hoặc chấp nhận bị đào thải. Việc phát triển và chuyển đổi linh kiện sang phù hợp với xe điện không chỉ đòi hỏi đầu tư lớn về nghiên cứu mà còn tạo ra áp lực về kỹ năng lao động mới. Nhiều đơn vị thiếu khả năng cải tổ đã buộc phải cắt giảm nhân viên để tối ưu hóa hoạt động.
Chi phí sản xuất tăng cao và ảnh hưởng từ xung đột địa chính trị
Giá nguyên liệu đầu vào tăng mạnh, cùng với chi phí năng lượng tại Châu Âu liên tục leo thang do các căng thẳng địa chính trị gây ra, đã làm đội giá thành sản phẩm lên cao đáng kể. Điều này gây áp lực lên lợi nhuận của các hãng sản xuất linh kiện, buộc họ phải tái cấu trúc sản xuất hoặc thu hẹp quy mô để duy trì khả năng cạnh tranh.
Chi phí sản xuất tăng cao là một trong những nguyên nhân chính khiến ngành chịu áp lực nặng nề
Cạnh tranh gay gắt từ các nhà cung cấp châu Á, đặc biệt Trung Quốc
Các nhà cung cấp linh kiện từ châu Á với chi phí thấp hơn đã tăng tốc mở rộng thị phần tại châu Âu nhờ khả năng cung ứng linh hoạt và giá thành cạnh tranh. Sự áp đảo về giá cả và sự đa dạng hóa sản phẩm khiến nhiều doanh nghiệp truyền thống tại châu Âu mất dần vị thế dẫn đầu trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Sự lệ thuộc vào chuỗi cung ứng công nghệ và sự cố Nexperia
Sự cố đình trệ tại một số nhà máy sản xuất chip quan trọng như Nexperia đã làm gián đoạn nguồn cung linh kiện thiết yếu, đẩy các doanh nghiệp vào tình trạng thiếu hụt nguyên vật liệu nghiêm trọng. Mức độ lệ thuộc cao vào một vài nhà cung cấp đặc biệt làm lộ rõ điểm yếu trong chiến lược chuỗi cung ứng của nhiều thương hiệu Châu Âu.
Hệ quả và những biểu hiện cụ thể của cuộc khủng hoảng
Cuộc khủng hoảng sa thải hàng loạt đã khiến nhiều doanh nghiệp lớn buộc phải đóng cửa dây chuyền sản xuất hoặc thu hẹp quy mô hoạt động để tồn tại. Thị trường xe điện phát triển nhanh chóng nhưng chưa cân bằng đủ so với loại xe chạy bằng động cơ đốt trong cũng tạo ra những thử thách riêng biệt cho ngành phụ tùng ô tô. Trong khi đó, doanh thu sụt giảm thì chi phí đầu tư cho nghiên cứu phát triển công nghệ mới lại ngày càng tăng cao tạo nên áp lực kép lên toàn bộ hệ sinh thái sản xuất ở châu lục này.
Các nhà máy đóng cửa và giảm quy mô sản xuất tại châu Âu
Đóng cửa nhà máy và cắt giảm quy mô hoạt động của các doanh nghiệp lớn
Nhiều tập đoàn lớn đã quyết định đóng cửa một số cơ sở sản xuất không hiệu quả hoặc di dời sang nơi có chi phí thấp hơn nhằm tối ưu hóa nguồn lực tài chính. Điều này trực tiếp kéo theo việc thất nghiệp hàng loạt giữa lúc thị trường vẫn chưa hoàn toàn hồi phục khiến hệ quả xã hội ngày càng nghiêm trọng.
Sự mất cân bằng trong thị trường xe điện và xe động cơ đốt trong
Khi nhu cầu về xe điện ngày càng gia tăng nhưng cơ sở hạ tầng hỗ trợ còn hạn chế, thị trường ô tô truyền thống vẫn chiếm phần lớn tỷ trọng tiêu thụ khiến các nhà cung cấp linh kiện gặp khó khăn trong việc chuyển đổi dây chuyền sản xuất sao cho phù hợp với hai nhóm khách hàng khác biệt rõ rệt này.
Tác động kép doanh thu giảm đầu tư công nghệ mới tăng mạnh
Doanh thu sụt giảm đồng nghĩa với ngân sách eo hẹp hơn nhưng để giữ vững vị thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, các doanh nghiệp buộc phải đầu tư mạnh tay cho R&D nhằm phát triển những giải pháp linh kiện tiên tiến cho xe điện và các dòng phương tiện tương lai khác, tạo nên áp lực tài chính rất lớn.
Các yếu tố bên ngoài thúc đẩy khủng hoảng ngành phụ tùng ô tô châu Âu
Ngoài những nguyên nhân nội tại, nhiều yếu tố bên ngoài cũng góp phần đẩy ngành phụ tùng ô tô châu Âu rơi vào khủng hoảng sâu sắc hơn. Sự cạnh tranh quyết liệt từ Trung Quốc cùng với mức giá linh kiện nhập khẩu thấp tạo áp lực mạnh lên các nhà cung cấp nội địa. Đồng thời giá năng lượng tăng cao cộng thêm chi phí lao động cao cũng làm cho chi phí sản xuất đội lên đáng kể. Mặt khác sự phát triển chậm trễ của hạ tầng dành cho xe điện đã hạn chế khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ loại phương tiện thân thiện môi trường này.
Làn sóng cạnh tranh từ Trung Quốc và áp lực giá linh kiện nhập khẩu
Trung Quốc không chỉ là trung tâm sản xuất mà còn là nguồn cung cấp linh kiện chủ đạo với giá thành thấp nhờ có lợi thế về nhân công cũng như quy mô nền kinh tế lớn. Sự hiện diện ngày càng mạnh mẽ của các nhà cung cấp Trung Quốc tại thị trường châu Âu khiến nhiều doanh nghiệp nội địa khó giữ được khách hàng truyền thống vì không thể cạnh tranh về giá cả.
Giá năng lượng tăng cao và chi phí lao động tại Châu Âu
“Chi phí năng lượng liên tục tăng cao – yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả vận hành nhà máy – cùng với mức lương tối thiểu ngày càng được nâng lên khiến tổng chi phí sản xuất trong khu vực trở nên đắt đỏ so với nhiều quốc gia khác trên thế giới. Điều này hạn chế khả năng mở rộng quy mô hoặc duy trì mức lợi nhuận bền vững cho các doanh nghiệp chuyên về linh kiện ô tô ở Châu Âu.”
Sự chậm trễ trong phát triển hạ tầng xe điện và ảnh hưởng đến nhu cầu thị trường
“Mặc dù xu hướng sử dụng xe điện ngày càng phổ biến nhưng việc nâng cấp mạng lưới sạc pin chưa đồng đều khiến người tiêu dùng còn e dè lựa chọn phương tiện này thay thế dòng truyền thống. Thiếu hạ tầng hỗ trợ đồng nghĩa với thị trường chưa đủ lớn để kích thích nhà cung cấp linh kiện chuyển đổi hoàn toàn sang lĩnh vực mới, gây ách tắc quá trình tái cơ cấu ngành công nghiệp phụ trợ.”
“Elevate 2028” – giải pháp tái cấu trúc của các doanh nghiệp lớn
“Elevate 2028” là kế hoạch chiến lược được đề ra nhằm giúp các tập đoàn hàng đầu trong lĩnh vực phụ tùng xe hơi Châu Âu tái cơ cấu hoạt động nhằm thích ứng tốt hơn với môi trường kinh doanh đầy biến động hiện nay. Qua việc tối ưu hóa dây chuyền, tập trung phát triển công nghệ mới và mở rộng thị trường nước ngoài, kế hoạch hứa hẹn mang lại luồng sinh khí mới cho ngành vốn đang trải qua giai đoạn khó khăn chưa từng có.
Chiến lược tái cấu trúc ngành phụ tùng ô tô tại Châu Âu
Mục tiêu và chiến lược chính của kế hoạch tái cơ cấu
“Elevate 2028” hướng tới mục tiêu xây dựng lại chuỗi giá trị bền vững thông qua việc nâng cao chất lượng sản phẩm phù hợp cho dòng xe điện đồng thời cải thiện hiệu suất vận hành bằng cách ứng dụng kỹ thuật số hóa mạnh mẽ hơn vào dây chuyền sản xuất nhằm tiết kiệm chi phí đồng thời nâng cao tốc độ phản ứng thị trường.
