Châu Âu đang đứng trước bước ngoặt quan trọng khi xem xét điều chỉnh lệnh cấm ô tô sử dụng động cơ đốt trong dự kiến áp dụng từ năm 2035. Quyết định này xuất phát từ những thách thức thực tế liên quan đến hạ tầng, chi phí và tác động xã hội. Bài viết phân tích chi tiết nguyên nhân trì hoãn, lập trường ban đầu và xu hướng thay đổi của Liên minh châu Âu (EU) nhằm hướng tới một tương lai bền vững và khả thi hơn cho ngành công nghiệp ô tô.
Lý do trì hoãn lệnh cấm ô tô động cơ đốt trong
Việc thực hiện lệnh cấm ô tô chạy động cơ đốt trong vốn được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự chuyển dịch nhanh chóng sang phương tiện điện hóa, tuy nhiên, trên thực tế, quá trình này đang gặp phải nhiều trở ngại khiến các quốc gia châu Âu phải cân nhắc lại lịch trình đã đề ra. Những hạn chế về cơ sở hạ tầng phục vụ xe điện cùng với giá thành còn cao là những vấn đề nổi bật nhất. Đồng thời, mối lo ngại về việc mất đi hàng triệu việc làm trong ngành công nghiệp ô tô truyền thống cũng tạo áp lực lớn buộc giới chức phải xem xét điều chỉnh để đảm bảo vừa phát triển bền vững vừa giữ ổn định xã hội.
Hạn chế về hạ tầng sạc xe điện
Mặc dù xe điện đang trở thành xu hướng toàn cầu, mạng lưới trạm sạc tại nhiều nơi ở châu Âu vẫn chưa đủ rộng khắp để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dùng. Việc thiếu hụt điểm sạc nhanh và tiện lợi ở các vùng ngoại thành hoặc nông thôn khiến người tiêu dùng còn nhiều e ngại khi lựa chọn xe điện. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nhu cầu mua xe mà còn làm chậm tiến độ thay thế hoàn toàn xe chạy bằng động cơ đốt trong.
Giá thành xe điện vẫn ở mức cao
Dù giá pin đã có xu hướng giảm nhưng chi phí sản xuất tổng thể của xe điện vẫn cao hơn đáng kể so với các loại ô tô truyền thống. Điều này khiến nhiều khách hàng khó tiếp cận sản phẩm mới, đặc biệt là nhóm người thu nhập trung bình và thấp. Sự chênh lệch về giá khiến việc chuyển đổi mô hình tiêu dùng diễn ra chậm hơn dự kiến, gây áp lực lên các chính sách hỗ trợ và kế hoạch lộ trình của EU.
Nguy cơ mất việc làm trong ngành ô tô
Ngành công nghiệp ô tô truyền thống tại châu Âu đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp. Việc chuyển đổi nhanh chóng sang xe điện tiềm ẩn nguy cơ làm mất đi rất nhiều công việc liên quan đến sản xuất linh kiện động cơ đốt trong cũng như các chuỗi cung ứng truyền thống. Áp lực từ các tổ chức lao động và chính phủ các nước buộc EU phải cân nhắc kỹ càng để tránh gây ra những cú sốc xã hội lớn.
Lập trường ban đầu của EU về lệnh cấm 2035
Ban đầu, Liên minh châu Âu đã thể hiện quan điểm rất kiên định trong việc thực thi mục tiêu cấm hoàn toàn bán xe mới sử dụng động cơ đốt trong từ năm 2035 nhằm giảm thiểu khí thải nhà kính và thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh. Các cam kết này được xây dựng dựa trên những nghiên cứu chuyên sâu về môi trường và kế hoạch phát triển kinh tế bền vững dài hạn mà EU theo đuổi. Những chính sách đồng bộ đã được công bố nhằm hỗ trợ các quốc gia thành viên thích nghi với sự thay đổi này.
Khẳng định kiên quyết giữ mốc thời gian cấm xe động cơ đốt trong
Ngay từ đầu, EU đã đặt mục tiêu rõ ràng rằng từ năm 2035, tất cả ô tô mới bán ra trên thị trường đều phải không phát thải hoặc sử dụng năng lượng sạch. Quan điểm này không chỉ nhằm mục đích bảo vệ môi trường mà còn tạo sức ép để ngành công nghiệp tự đổi mới và cạnh tranh trên sân chơi toàn cầu. Nhiều nhà lãnh đạo EU từng nhấn mạnh rằng không có sự trì hoãn nào được chấp nhận nếu muốn đạt được các mục tiêu khí hậu.
Các cam kết và chính sách đã công bố trước đó
Trước đó, EU đã triển khai loạt chương trình hỗ trợ phát triển hạ tầng sạc xe điện, ưu đãi thuế cho người mua xe thân thiện môi trường cùng những quy định nghiêm ngặt đối với mức phát thải của phương tiện giao thông. Các quỹ đầu tư xanh cũng được thiết lập để thúc đẩy nghiên cứu công nghệ mới, đồng thời tạo điều kiện cho các nhà sản xuất châu Âu chuyển đổi dây chuyền sản xuất phù hợp với xu hướng xanh hóa.
Áp lực và sự thay đổi trong quan điểm của EU
Trong quá trình chuẩn bị áp dụng luật cấm ô tô chạy động cơ đốt trong vào năm 2035, EU đã phải đối mặt với nhiều áp lực từ phía các quốc gia thành viên cũng như ngành công nghiệp nội địa. Những phản hồi tích cực và góp ý từ các bên liên quan dần khiến Liên minh xem xét điều chỉnh lại một số quy định nhằm tạo sự linh hoạt hơn mà vẫn giữ được định hướng xanh bền vững. Đặc biệt là sự vận động mạnh mẽ từ Đức – quốc gia đứng đầu ngành sản xuất ô tô châu Âu – góp phần định hình bước đi mới của EU.
Tác động từ bức thư của Thủ tướng Đức gửi Chủ tịch Ủy ban châu Âu
Bức thư chính thức của Thủ tướng Đức gửi lên Chủ tịch Ủy ban châu Âu đã làm dấy lên một làn sóng thảo luận mới về tính khả thi cũng như tác động kinh tế xã hội của lệnh cấm hiện hành. Trong thư, Đức đề nghị xem xét mở rộng thời gian áp dụng hoặc cho phép sử dụng nhiên liệu tái tạo cho động cơ đốt trong nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến ngành công nghiệp và thị trường lao động. Yêu cầu này nhận được sự chú ý lớn tại trụ sở Brussels.
Phản ứng tích cực từ giới chức EU tại Brussels
Nhiều quan chức cấp cao tại EU đánh giá cao đề xuất mang tính thực tiễn này vì nó giúp cân bằng giữa mục tiêu môi trường và lợi ích kinh tế xã hội. Họ cho rằng đây là bước đi cần thiết để đảm bảo kế hoạch chuyển đổi không gây ra xáo trộn quá lớn trên diện rộng đồng thời vẫn duy trì cam kết chống biến đổi khí hậu một cách hiệu quả.
Dự kiến cho phép động cơ đốt trong sử dụng nhiên liệu tái tạo sau năm 2035
Một hướng đi mới đang được xem xét là cho phép những chiếc xe sử dụng động cơ đốt trong nhưng chạy bằng nguồn nhiên liệu tái tạo thân thiện môi trường tiếp tục lưu hành sau năm 2035. Giải pháp này hứa hẹn sẽ kéo dài thêm thời gian sống cho các dòng xe truyền thống dưới dạng sạch hơn, đồng thời giúp ngành công nghiệp có thêm thời gian phát triển các loại nhiên liệu xanh phù hợp.
Nhiên liệu tái tạo và giải pháp thay thế cho động cơ đốt trong
HVO100 giúp giảm đến 90% lượng phát thải so với diesel thông thường
Sự phát triển của nhiên liệu tái tạo đang mở ra một kỷ nguyên mới đầy hy vọng cho các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong truyền thống. Hai loại nhiên liệu nổi bật nhất hiện nay là HVO100 và xăng tổng hợp (eFuel) đang được nghiên cứu rộng rãi như những giải pháp thay thế giúp giảm thiểu đáng kể lượng khí thải độc hại ra môi trường mà vẫn giữ nguyên hiệu suất vận hành cần thiết.
HVO100 là một loại dầu diesel sinh học có khả năng giảm tới 90% lượng khí CO2 so với diesel truyền thống nhờ nguồn nguyên liệu chủ yếu lấy từ dầu thực vật hoặc chất béo tái chế. Trong khi đó, xăng tổng hợp eFuel được sản xuất bằng cách tổng hợp khí CO2 thu hồi từ không khí kết hợp cùng hydro xanh, đem lại tiềm năng cải thiện đáng kể tính thân thiện với môi trường dù vẫn phù hợp để vận hành trên các dòng xe xăng hiện có.
Nhiên liệu HVO100 – nguồn gốc và hiệu quả giảm phát thải
HVO100 giúp giảm đến 90% lượng phát thải so với diesel thông thường
HVO100 (Hydrotreated Vegetable Oil) là nhiên liệu sinh học được tinh chế qua quá trình hydro hóa dầu thực vật hoặc mỡ động vật nhằm tạo ra một loại dầu diesel sạch hơn so với diesel thông thường. Ưu điểm nổi bật của HVO100 nằm ở khả năng tương thích cao với hệ thống phun nhiên liệu diesel hiện đại mà không cần thay đổi cấu trúc máy móc. Đặc biệt, nó có thể giúp giảm tới 90% lượng khí nhà kính phát sinh từ hoạt động vận hành xe so với diesel truyền thống, góp phần đáng kể vào mục tiêu trung hòa carbon của ngành giao thông vận tải.
Xăng tổng hợp (eFuel) – tiềm năng và mô hình sản xuất
Porsche tiên phong phát triển nhiên liệu tổng hợp cho xe xăng
eFuel là loại xăng tổng hợp được sản xuất bằng cách kết hợp hydro xanh – loại hydro sản xuất bằng điện phân nước sử dụng năng lượng tái tạo – cùng carbon dioxide hút trực tiếp từ không khí hoặc nguồn khí thải công nghiệp. Quá trình này giúp tạo ra loại nhiên liệu có thể sử dụng trực tiếp cho các động cơ xăng mà không cần sửa đổi lớn về mặt kỹ thuật. Một số hãng xe danh tiếng đang tiên phong nghiên cứu eFuel như một giải pháp khả thi để kéo dài tuổi thọ cho xe chạy xăng đồng thời giảm thiểu tác hại môi trường.
Công nghệ động cơ thay thế và các xu hướng mới trong ngành ô tô
Bên cạnh việc tối ưu nhiên liệu tái tạo cho máy chạy bằng động cơ đốt trong, các công nghệ mới cũng đang được thử nghiệm nhằm đa dạng hóa lựa chọn thân thiện môi trường cho người tiêu dùng và nhà sản xuất. Xe chạy bằng hydro không dựa trên nhiên liệu hóa thạch cùng với sự phổ biến ngày càng tăng của dòng xe hybrid cắm sạc (PHEV) hay xe điện mở rộng phạm vi (EREV) đang dần khẳng định vai trò quan trọng trên thị trường tương lai.
Phát triển xe chạy bằng hydro không dựa trên nhiên liệu hóa thạch
Xe chạy bằng pin nhiên liệu hydro sử dụng phản ứng hóa học giữa hydro và oxy để sinh ra điện năng cung cấp cho mô-tơ điện vận hành phương tiện mà không thải ra khí độc hại nào ngoài hơi nước. Đây là công nghệ đầy tiềm năng khi có thể sạc nhanh như xe sử dụng xăng dầu truyền thống nhưng hoàn toàn tránh khỏi vấn đề phát thải carbon dioxide gây hiệu ứng nhà kính. Nhiều hãng xe lớn đang đầu tư mạnh vào nghiên cứu để nâng cao hiệu suất pin cũng như mở rộng mạng lưới trạm tiếp hydrogen.
Định hướng tương lai cho xe hybrid cắm sạc (PHEV) và xe điện mở rộng phạm vi (EREV)
‘Hybrid cắm sạc’ (PHEV) kết hợp hai nguồn năng lượng: pin điện có thể sạc từ bên ngoài cùng bộ máy chạy xăng truyền thống giúp tăng phạm vi di chuyển mà không lo hết pin giữa đường. Xe điện mở rộng phạm vi (EREV) tương tự nhưng hệ thống hoạt động ưu tiên chạy điện hoàn toàn trước khi kích hoạt bộ máy phụ trợ chạy bằng xăng để kéo dài quãng đường di chuyển tối đa. Cả hai dòng xe này đều được xem như bước chuyển tiếp lý tưởng giúp người dùng làm quen dần với phương tiện xanh trước khi chuyển sang sử dụng hoàn toàn ô tô thuần điện.
Chính sách và quy định dự kiến của EU đối với ô tô sau 2035
Thời điểm công bố chi tiết các biện pháp mới của EU
Liên minh châu Âu dự kiến sẽ đưa ra những thông báo cụ thể về điều chỉnh luật lệ liên quan đến ô tô sau năm 2035 vào cuối năm nay hoặc đầu năm tới nhằm đảm bảo mọi bên liên quan có đủ thời gian thích nghi cũng như chuẩn bị kỹ càng cho giai đoạn chuyển đổi tiếp theo.
Giới hạn áp dụng với xe mới, ảnh hưởng đến người dùng hiện tại
“Điều chỉnh lần này tập trung vào việc kiểm soát nghiêm ngặt đối với các mẫu xe mới đăng ký từ năm 2035 trở đi, đồng thời duy trì quyền sử dụng đối với những phương tiện chạy bằng động cơ đốt trong hiện hữu trên thị trường nhằm tránh gây sốc quá lớn cho người tiêu dùng.”
Những câu hỏi chưa được giải đáp về PHEV, EREV và loại nhiên liệu sử dụng
“Dù vậy vẫn còn nhiều vấn đề bỏ ngỏ như phạm vi áp dụng đối với phương tiện hybrid cắm sạc hay xe điện mở rộng phạm vi; đồng thời quy tắc cụ thể về việc sử dụng loại nhiên liệu nào sẽ được phép cũng chưa rõ ràng khiến dư luận cùng giới chuyên môn quan tâm sát sao.”
Kết luận về việc Châu Âu xem xét điều chỉnh lệnh cấm ô tô động cơ đốt trong
“Quá trình Châu Âu xem xét điều chỉnh lệnh cấm ô tô động cơ đốt trong phản ánh sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa tham vọng bảo vệ môi trường và thực tế kinh tế xã hội hiện nay. Việc tìm kiếm giải pháp linh hoạt như hỗ trợ nhiên liệu tái tạo hay duy trì các dòng xe hybrid sẽ giúp ngành công nghiệp ô tô tiến bước một cách bền vững hơn đồng thời đảm bảo người dân có thêm lựa chọn phù hợp hơn về giao thông cá nhân thân thiện môi trường.”
